True Story No2 - H Ισμήνη

Η Ισμήνη σήμερα ένοιωθε καλύτερα από ποτέ.  Η καρδιά της φτερούγιζε από χαρά, το στομάχι της σφιγμένο από την γλυκιά προσμονή,  η ψυχή της, τα μάτια της φώναζαν «είμαι πίσω στην πατρίδα!». Στεκόταν  μπροστά  στο κτίριο που την φιλοξένησε χρόνια πριν, την Ιατρική Σχολή της πόλης της. Ο πρύτανης, γνώριμος από παλιά, την περίμενε.. ήταν έτοιμη ψυχολογικά και αποφασισμένη  να του πει  «θέλω  να γυρίσω στο σπίτι μου».

Είχε κοιταχτεί πολλές φορές στον καθρέφτη. Αισθανόταν πολύ  καλύτερα από τις συμμαθήτριές της που είχαν ξεπεράσει τα πενήντα. Το σώμα της δεν είχε χαλάσει από εγκυμοσύνες, το τεράστιο στήθος που κουβαλούσε και της πονούσε την πλάτη  εδώ και  χρόνια το «ξεφορτώθηκε», δεν είχε κάνει καμία επέμβαση στο πρόσωπο και οι  ρυτίδες γύρω από τα μάτια της, της έδιναν τον τύπο σκεπτόμενης γυναίκας. Είχε τον αέρα  της πετυχημένης ακαδημαϊκού  και το ντύσιμο της ψαγμένης αμερικάνας. Χτύπησε την πόρτα και μπήκε με σιγουριά και συγκίνηση.

Η Ισμήνη από μικρή ήξερε τι ήθελε. Μιλούσε πιο πολύ με τον εαυτό της και πολύ λιγότερο με τους άλλους. Παιδί θαύμα για τους καθηγητές της, αριστούχος στο σχολείο άγγιζε το ταβάνι του 20 με τόση ευκολία κάθε χρόνο χωρίς να επιδιώκει να το  ακουμπήσει…  ο «θρησκευτικός» την «έκοβε» με 18.. και αυτή, αποστασιοποιημένη από ματαιοδοξίες, τον άφηνε να χαίρεται…

Φίλες δεν επεδίωξε ποτέ να έχει, από επιλογή… φίλες γι αυτήν ήταν τα βιβλία, τα βιβλία, τα βιβλία. Η ημέρα δεν της έφτανε… όταν κοίταζε το ρολόι της κοντά ξημερώματα απορούσε πως κυλούσε τόσο γρήγορα. Ο χρόνος είχε γίνει εχθρός της και ανταγωνιστής της στην κούρσα της γνώσης… ήθελε να  νοιώθει ασφαλής μπροστά στα βουνά άγνοιας που υψώνονταν μπροστά της και τα ήθελε να τα μάθει όλα γρήγορα..και να προχωρήσει παρακάτω.   Όσο περισσότερο διάβαζε, τόσο περισσότερο σε απόγνωση βρισκόταν.. και τις σκέψεις της δεν τις μαρτυρούσε σε κανέναν. Έδειχνε να υποφέρει ..απαντήσεις δεν έπαιρνε στις απορίες της.. είχε πάψει προ πολλού να ρωτάει … ήταν την εποχή  που δεν υπήρχε ακόμη internet. Οι απαντήσεις των καθηγητών της περιορίζονταν σε βιβλιογραφία που της έδιναν ή στην καλύτερη περίπτωση  στο «θα το δω Ισμήνη και θα σου πω». Οι ανησυχίες της ήταν υπαρξιακές και τεχνοκρατικές,  δεν επεκτείνονταν σε θέματα τέχνης - μία αίσθηση που ένοιωθε ότι την  καταλάβαινε πολύ λιγότερο έως καθόλου… 

Η διαδικασία  του πρωινού ξυπνήματος  πολύ την κούραζε… το πρωί ξενυχτισμένη τις κάλτσες δεν τις έβλεπε …ούτε την ένοιαζε αν φορούσε στα πόδια της την μία κίτρινη και την άλλη κόκκινη. Την ειρωνεία των συμμαθητριών της δεν την ένοιωθε, ούτε και την ένοιαζε… ούτε όμως καταλάβαινε και τον θαυμασμό τους στις σωτήριες παρεμβάσεις της στην τάξη. Οι βαθμοί  δεν την απασχολούσαν, το εκπαιδευτικό σύστημα γι αυτήν ήταν το έναυσμα για μια χωρίς τέλος μελέτη. Γινόταν αρκετές  φορές ειρωνική με μερικούς από τους καθηγητές της, μη μπορώντας να αντέξει την ημιμάθεια και την ατολμία τους. Υπήρχε η αίσθηση ότι κάποιοι από αυτούς προετοιμάζονταν με σκοπό να την αντιμετωπίσουν επιτυχώς, κάτι που την έκανε να χαμογελάει και να διασκεδάζει, πράγμα πολύ σπάνιο για την ίδια.

Ένοιωθε άφυλη… το φλερτ ήταν μια διαδικασία για τα κορίτσια που έχαναν τον καιρό τους… αυτό το είχε κλειδώσει καλά μέσα στο μυαλό της, τα ροζ νύχια και τα φτιαγμένα μαλλιά δεν ήταν γι αυτήν. Για τις συμμαθήτριες της ήταν «όλη η τάξη και η Ισμήνη».. Μιλούσαν γι αυτήν σαν μια ξεχωριστή οντότητα αποκομμένη, μοναδική, άλλοτε με θαυμασμό και άλλοτε με περίσσεια ειρωνεία. Σταμάτησαν κάποια στιγμή να την καλούν ..στις προσκλήσεις χαμογελούσε  χωρίς απάντηση.. δεν έμπαινε καν στην διαδικασία να βρει μια σωστή δικαιολογία… ούτε στην  πενθήμερη εκδρομή του σχολείου πήγε. Οι γονείς της, δύο καθημερινοί άνθρωποι, δάσκαλος  ο πατέρας, νοικοκυρά η μητέρα έδειχναν να ανησυχούν για το μοναδικό τους παιδί  που αντί να έχει κοινωνική ζωή όπως όλα τα παιδιά της ηλικία της,  κλεινόταν στο δωμάτιό του και διάβαζε.. Μη μπορώντας να την επηρεάσουν στο να βγαίνει πού και πού, παραιτήθηκαν από την προσπάθεια. Την Κυριακή  πήγαιναν στην εκκλησία,  άναβαν το κερί τους και προσεύχονταν να έχει καλά την «ψυχή τους» … 

Η  επίκληση  «φυτό» στο σχολείο δεν την αφορούσε… το φυτό έχει ανάγκη να το ποτίσεις και να το τοποθετήσεις κοντά στο παράθυρο. Η Ισμήνη ήταν αυτόφωτη και αυτάρκης …ένα λουλούδι  που άνθιζε μόνο του και το άρωμά του διαχεόταν παντού.. η αγιορείτικη ηρεμία, η ομορφιά της ψυχής, η απλότητα της σκέψης, του καθαρού νου, ένα τετράδιο μαθητή  άγραφο και έτοιμο να δεχτεί την  ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η Ισμήνη πέρασε μέσα στις πρώτες  στην Ιατρική σχολή και την τελείωσε αριστούχος φυσικά στο πι και φι. Μετά το πέρας των σπουδών της απ΄όλες τις υποτροφίες διάλεξε αυτήν που την έφερνε κοντά σε Νομπελίστες και ανθρώπους που μόνο από τα βιβλία γνώριζε. «Πέταξε» στην κυριολεξία στην Αμερική, αφήνοντας  πίσω της μόνο τον πατέρα της …είχε χάσει την μητέρα της στο διάστημα των σπουδών της, γεγονός που της άφησε μια βαθειά θλίψη αλλά και δύναμη να συνεχίσει τον δρόμο της έρευνας με περισσότερο σιγουριά..

Διδακτορικά,  διδασκαλία,  διατριβές ήταν ο απολογισμός του  προγράμματος των επόμενων ετών . Ήταν ευτυχισμένη και φαινόταν...το ασχημόπαπο έγινε κύκνος …  μέσα  στο περιβάλλον που ονειρευόταν.  Κολυμπούσε στα ήρεμα νερά της έρευνας και έριχνε που και που πετριές στην θάλασσα να ταράξει την γαλήνη της επιστημονικής  διεθνούς κοινότητας.  Όλοι απορούσαν ποια είναι αυτή  που αναστάτωνε με τα άρθρα της, μια γυναίκα σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον,  μια Ελληνίδα. 

Στο διάστημα που ακολούθησε χάσαμε τα ίχνη της. Μάθαμε ότι την είχε εντάξει  η NASA στο επιστημονικό δυναμικό της με σύμβαση μυστικότητας. Ακόμη και στο βιογραφικό της δεν το αναφέρει, το ήξερε μόνο ο πατέρας της που έκανε να την δει πάνω από τρία χρόνια  όσα ακριβώς χρειάστηκαν για να της απελευθερώσουν την σύμβαση εργασίας. Ο αρραβωνιαστικός  μη δυνάμενος να την μεταπείσει,  γύρισε πίσω μόνος στην Ελλάδα. Αυτή ήταν  η μόνη  και η μοναδική προσπάθεια να κάνει κάτι «φυσιολογικό» για την ίδια ή για τον πατέρα της – κανείς δεν ξέρει - με την προσωπική της ζωή.  

Το έργο της, θεωρητικό σε ακαδημαικό επίπεδο, βρήκε εφαρμογή στην  προαγωγή της ιατρικής μηχανολογίας. H «Orange Software»  ο πολυεθνικός κολοσσός έβγαλε στην παραγωγή μηχανήματα ιατρικής υποστήριξης βασισμένα στην έρευνα της Ισμήνης και της ομάδας της, τα οποία κυκλοφόρησε  στο διεθνές εμπόριο. Είναι σίγουρο ότι όλοι μας έχουμε επωφεληθεί από την χρησιμότητά τους. Είναι από αυτές τις περιπτώσεις που αναρωτιέσαι ποιοί άνθρωποι έχουν σχεδιάσει αυτά τα  επιτεύγματα  που σώζουν την ζωή, που ανεβάζουν το επίπεδο της  επιμηκύνοντας το ποιοτικά.. και ίσως κάποιοι από εμάς να έχουν σκεφτεί «επιτέλους τι είδους άνθρωποι είναι αυτοί… και ποιο είναι το κίνητρο τους να κάνουν την επιστήμη να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα…» εις βάρος της προσωπικής τους ζωής κόντρα στον υλικό και φανφαρόνικο κόσμο μας.  Φιλοδοξία?…Aνθρωπισμός?…Περιέργεια?…Φιλαλήθεια?..Προσωπικό όφελος?..όλα αυτά μαζί?

Κάπου εδώ  αρχίζει η μεγάλη ανατροπή … Η Ισμήνη ουδέποτε είχε δώσει την έγκρισή της ούτε η ίδια  ούτε το πανεπιστημιακό ίδρυμα με το οποίο  συνεργαζόταν για να βγουν στο εμπόριο οι εφαρμογές των ερευνών της.  Αυτό θα γινόταν κάποια στιγμή μετά από διεξοδική σκέψη της αναπτυσσόμενης νέας αγοράς  και θα ήταν απόρροια συναπόφασης όλων των εμπλεκομένων μερών. Ερήμην τους όπως έγινε,  σήμαινε τρομακτικές  απώλειες  εσόδων για το πανεπιστημιακό ίδρυμα που την φιλοξένησε, υποβάθμιση του έργου της  και της ίδιας ως επιστήμονα.

Η αγωγή που ακολούθησε κατά της «Orange Software»  απασχόλησε τα νομικά γραφεία των Ηνωμένων Πολιτειών  και  έδωσε τροφή για πολλά χρόνια σε  νομικά περιοδικά και  νομικούς. Η μάχη κερδήθηκε πρωτόδικα  και  έφερε αναστάτωση και χαρά  σε όλους όσους τα «έχουν» με τις  πολυεθνικές και  πιστεύουν στην υπερεξουσία τους. Η συνέχεια όμως τους διέψευσε..

Η «πολυεθνική» επιστρέφει με έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης όχι αμυνόμενη αλλά  επιτιθέμενη κατά της  φίλης μας, ότι το έργο της εν μέρει παρουσίαζε πολλές ομοιότητες από άλλο επιστημονικό έργο. Κατέφθασε με αποδείξεις η «Orange Software» αποδεικνύοντας τον βαθμό της ομοιότητας σε ένα ποσοστό που τα αμερικανικά δικαστήρια   καταδίκασαν την φίλη μας  σε απομόνωση. Η αλήθεια από τα χείλη της με την απογοήτευση χαρακωμένη  στο πρόσωπό της ήταν η εξής «Δεν κατοχυρώσαμε τα πνευματικά δικαιώματα μας… αυτοί  για τους οποίους κατηγορηθήκαμε ότι αντιγράψαμε, επί της ουσίας αυτοί αντέγραψαν εμάς, αλλά δεν μπορέσαμε να το αποδείξουμε γιατί δεν είχαμε προλάβει χρονικά να τα δημοσιεύσουμε πριν από αυτούς ώστε να είναι βεβαιωμένη η ημερομηνία, ούτε  πριν να τα κατοχυρώσουμε, γιατί μας πρόλαβαν..» εσκεμμένη αμέλεια από κάποιους, αφέλεια, διαρροή εκ των έσω έναντι αδρού τιμήματος, συμπτώσεις στα όρια επιστημονικής φαντασίας… κανείς δεν ξέρει την αλήθεια. Το μόνο που ήξερε η φίλη μας ήταν ότι η προσπάθειά της όλων αυτών των ετών σφετερίστηκε από κάποιους δια ίδιον όφελος. Τα δάκρυα της λίγα, η ψυχή της έκλαιγε μόνη της σιωπηρά για την μοναξιά που της επιβλήθηκε.

 Η «λογική της αγοράς» σε ανθρώπους σαν την Ισμήνη απουσιάζει  όσο απουσιάζει από εμάς η δική τους σοφία ή ευφυία.

Οι δικανικές διαδικασίες κράτησαν 10 χρόνια. Στο διάστημα αυτό η φίλη μας δεχόταν  απειλές κατά της ζωής της προκειμένου να υπαναχωρήσει στις απαιτήσεις της. Φοβόταν να μιλήσει στο τηλέφωνο γιατί το παρακολουθούσαν. Αποτέλεσμα ήταν να της δημιουργηθούν  φόβοι ότι ανά πάσα στιγμή μπορούσε να της συμβεί κάποιο θανατηφόρο ατύχημα. Έτρεμε να κυκλοφορήσει  μόνη της. Το χειρότερο όμως δεν είχε έρθει ακόμα. Μετά την λήξη και της έφεσης,  η ηθική της διαπόμπευση ήταν ουσιαστικά εξοστρακισμός. Στο διδακτικό της έργο, της  ανατέθηκε άλλος τομέας, ξένος με τις γνώσεις της, που την έφερε πιο γρήγορα έξω από το πανεπιστημιακό ίδρυμα ταπεινωμένη και σοκαρισμένη από την αντιμετώπιση του συστήματος. 

Η επιστροφή στην πατρίδα δεν ήταν μονόδρομος. Σαν ελεύθερη πλέον επιστήμονας είχε πάρα πολλές προτάσεις στην Νέα Υόρκη. Η σχέση της με το χρήμα ήταν το μέσον να καλύπτει τις χωρίς απαιτήσεις βιοποριστικές ανάγκες της. Αδυνατώντας να καταλάβει την αξία τους τόσα χρόνια, ο λογαριασμός της στην τράπεζα είχε γεμίσει με νούμερα με   πολλά μηδενικά. Τώρα όμως το μόνο που ήθελε ήταν  να αγκαλιάζει τον πατέρα της για τα όσα χρόνια του απομένουν και να βρέχει τα πόδια της στη Χαλκιδική. Αυτό θα έλεγε και στον πρύτανη  που την ήξερε και από μικρή….

Ακολούθησε η τετριμμένη συζήτηση για τα πεπραγμένα όλων αυτών των ετών. Ο φάκελος που είχε μπροστά του ο πρύτανης  ούτως ή άλλως ήταν μεγάλος… τα δημοσιευμένα άρθρα στα επιστημονικά περιοδικά δεκάδες… τα βραβεία και οι διεθνείς αναγνωρίσεις του έργου της  αμέτρητες …η συζήτηση περιορίστηκε σε προσωπικό επίπεδο για να τελειώσει ως εξής :

-Ισμήνη λυπάμαι… (δυσκολευόταν και ο ίδιος να συνεχίσει) δεν υπάρχει θέση για σένα … συνεχίζω εγώ… «Ισμήνη οι θέσεις είναι καπαρωμένες από τα παιδιά μας που ΘΑ έρθουν τα ανήψια μας, τα εγγόνια μας,  τις πολιτικές υποχρεώσεις μας...  εν ολίγοις Ισμήνη μου, δεν είσαι διαπλεκόμενη.. δηλαδή δεν έχεις τα «τυπικά και ουσιαστικά προσόντα που απαιτεί το δοξασμένο ελληνικό  ακαδημαικό  σύστημα».

Η Ισμήνη στην αρχαιότητα ήταν κόρη του Οιδίποδα που θανατώθηκε από την Αθηνά μέσα στο ιερό της την ώρα που έκανε έρωτα....Το έγκλημά της ήταν ότι ήταν  ερωτευμένη με έναν ανάξιο, ο οποίος αντί να την σώσει το έβαλε στα πόδια …Ευλαβής και τραγική φιγούρα του Σοφοκλή, η Ισμήνη μας, προδόθηκε ακόμα μια φορά  από αυτόν  που αγαπούσε πιο πολύ στην ζωή της.. τον τόπο της…

Η Ισμήνη γύρισε στην Νέα Υόρκη… σήμερα είναι σύμβουλος επιχειρήσεων και συγγραφέας επιστημονικών βιβλίων εξειδικευμένων γνώσεων. Μη θέλοντας  να έχει πλάι της εξαρτήσεις, ούτε καν σκυλιά ή γατιά, αφιερώθηκε σε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο. Ποσοστά από τα βιβλία της πηγαίνουν σε ιδρύματα της Ελληνικής Ομογένειας. 

Το  βιβλίο που έχω μπροστά μου, ένα βιβλίο 500 σελίδων με χοντρό εξώφυλλο και τίτλο που και μέρες να μου εξηγήσουν τι σημαίνει δεν θα καταλάβω… το ανοίγω και διαβάζω στην πρώτη σελίδα … 

«Στους γονείς μου που μου δίδαξαν να ζω κάθε στιγμή με σωφροσύνη  και στον  Eternal One που μου δίδαξε  ότι κάθε στιγμή είναι απείρως σπουδαία.»

Οι star της επιστήμης και  της έρευνας, οι αφανείς ήρωες της καθημερινότητας μας, δεν έχουν όνομα. Τους γνωρίζει ένας πολύ μικρός κύκλος και είναι δύσκολο να τους εντοπίσεις γιατί δεν έχουν μάτια και αυτιά για τίποτα άλλο πέρα από αυτό που ξέρουν καλά.

«Η ευφυία είναι ένα τυχαίο παρεπόμενο της ζωής και ίσως όχι το πιο χρήσιμο» προσθέτω για τους ίδιους… - Isaak Asimov 

(Aμερικανός συγγραφέας ρωσικής καταγωγής βιοχημικός στην Ιατρική Σχολή της Βοστώνης με πολυγραφότατο έργο 1920-1972)

«Είναι αδύνατον να φτιάξεις ένα σύστημα τόσο τέλειο που να μην χρειάζεται κανείς να είναι καλός» Τ.S.Eliot (Αμερικανός ποιητής 1888-1965)
Ξανθίππη


ΥΓ.  1.Τα ονόματα-τοποθεσίες-εταιρίες  έχουν αλλαχθεί για ευνόητους λόγους.
ΥΓ. 2.Για να κρατήσουμε και τους θεσμούς «ορθής διαδικασίας clopyright» (!) η φωτογραφία της ιστορίας είναι από το

http://members.shaw.ca/figure_paintings/fauveseduction.htm