Monday, March 7, 2011

H αδικημένη ΞΑΝΘΙΠΠΗ του ΣΩΚΡΑΤΗ

 Αν η φήμη είναι αυτή που βασίζεται  στο τι λένε οι άνθρωποι για σένα και η υπόληψη σε αυτά  που  πιστεύουν ότι είσαι (1),  νομίζω ότι αξίζει  μια προσπάθεια – ας αποδειχθεί και ερευνητικά ανεπαρκής - να αποκαταστήσω την υπόληψη αλλά και την φήμη, της προκλητικά  κατά κάποιους,  ευέξαπτης  συνονόματης μου Ξανθίππης, συζύγου του Σωκράτη. Όχι τίποτα άλλο,  αλλά αυτό το βλέμμα  στο άκουσμα του ονόματος μου και το σχόλιο – ανέκδοτο έτοιμο στην άκρη της γλώσσας το επιβάλλει. Παραδέχομαι  λοιπόν χωρίς αιδώ ότι τα κίνητρά μου είναι ιδιοτελή και τα συμπεράσματα  από τις  ιστορικές πηγές υποκειμενικά!   
                                                                                            
Η σκηνή που γνωρίζουμε οι περισσότεροι, είναι αυτή που η Ξανθίππη πετάει πάνω στο Σωκράτη ένα κανάτι με νερό αμέσως μετά από ένα καυγά. ο οποίος φημολογείται ότι απλά είπε: «Η Ξανθίππη κάνει ότι και ο Δίας, πρώτα βροντά και ύστερα βρέχει»!.. Συνδέεται το όνομα που σε συνοδεύει  με την  ιστορική προσωπικότητα?  Σίγουρα όχι, εξαντλούμαι την περίπτωση όμως να σε προδιαθέτει! Είναι άδικο να διασύρεται το όνομά  σου στους αιώνες  από κακεντρεχή σχόλια…

 Η Ξανθίππη παρουσιάζεται δύστροπη και  γκρινιάρα σύζυγος. Ήταν όμως, όντως έτσι ή ήταν αναγκασμένη να συμπεριφέρεται κατ΄αυτόν τον τρόπο γιατί της το επέβαλαν οι συνθήκες ζωής της? «Το μέσον για να κερδίσει κανείς καλή μνήμη είναι να προσπαθεί να είναι  ό,τι επιθυμεί να φαίνεται» είπε σε ανύποπτο χρόνο ο σύζυγός της και η Ξανθίππη δεν έκανε καμία προσπάθεια  να κερδίσει την εύνοια της αιωνιότητας, την άφησε όλη σε αυτόν που την κέρδισε με το παραπάνω!

Η Ξανθίππη έζησε στην σκιά του διάσημου ανδρός της. Στον αρχαίο  κόσμο   για τις μόνες γυναίκες  που έχουμε κάποια στοιχεία ήταν ή εταίρες ή βασίλισσες ή ποιήτριες μόνο για το έργο τους,  είναι θαύμα  που μνημονεύεται έστω και ελάχιστα ως συνετή σύζυγος και μητέρα (περιγραφή Πλάτωνα στον «Φαίδωνα»).Υπήρχε κανένας λόγος κάποιος να ασχοληθεί με τα «καλά» κορίτσια?  Δεν προκαλούσαν, αυστηρά τα του οίκου τους, αδικημένες έναντι των  πορνών, δούλων ή απελεύθερων  που εξαγόραζαν την ποινή τους με τη βοήθεια των πλουσίων κυρίων τους και  έμοιαζαν να απολαμβάνουν μεγαλύτερη ανεξαρτησία πνεύματος και επιλογών. (2) Στα χρόνια λοιπόν εκείνα όπου οι γυναίκες ήταν περιορισμένες και μακριά από κάθε κοινωνική μόρφωση η Ξανθίππη θα περνούσε στην ανωνυμία αν δεν παντρευόταν τον Σωκράτη. Τι ιστορικό ενδιαφέρον θα μπορούσε να έχει  μια γυναίκα που μεγαλώνει τρία αγόρια τον Λαμπροκλή, τον Σωφρονίσκο και τον Μενεξένο  αν δεν είχε κάνει έναν ενδιαφέροντα γάμο  και τι αδικία γι αυτήν να μείνει στην ιστορία ως καταπιεστική και γκρινιάρα σύζυγος… χαρακτηριστικό είναι,  ότι ακόμα και στο « Ημέρωμα της Στρίγγλας του Σαίξπηρ» πολύ αργότερα,  ο Πετρούκιος συγκρίνει την Καίτη με την Ξανθίππη  του Σωκράτη …

Στο «Συμπόσιο» του Ξενοφώντα εμφανίζεται ο ιστορικός Αντισθένης, μαθητής του Σωκράτη, να λέει στο δάσκαλό του πως η σύζυγός του είναι η πιο δύσκολη από όλες τις γυναίκες που υπάρχουν. Αυτός όμως απαντά ότι την επέλεξε για σύζυγό του ακριβώς γι' αυτό το πνεύμα αντιλογίας της! Ο λόγος της για να έχει την δύναμη να ορθώνεται  απέναντι από του Σωκράτη υποδηλώνει  ευφυία και ετοιμότητα λόγου  η ο Σωκράτης την υπερασπίζεται  για λόγους συζυγικής αλληλεγγύης? Όπως και να έχει ο Σωκράτης δείχνει σεβασμό και προβιβάζει  την ιδιαιτερότητά της γκρίνιας της σε προτέρημα ικανό  για να την επιλέξει…

Για την φήμη της Ξανθίππης ως μέγαιρας,  υπεύθυνος είναι μάλλον ο Διογένης ο Λαέρτιος. Αυτός διέδωσε ότι  όταν  ρώτησαν τον Σωκράτη αν προτιμά να παντρευτεί  ή  όχι  απάντησε «είτε το ένα κάνεις είτε το άλλο, θα το μετανιώσεις..» αρκετό για να τιμωρηθεί η Ξανθίππη στους αιώνες. Δεν είπε  βέβαια ότι ο Σωκράτης ήταν όψιμος γαμπρός,  παντρεύτηκε σε προχωρημένη ηλικία –στα εβδομήντα του είχε μικρά παιδιά- με σαράντα χρόνια διαφορά από την νεαρή σύζυγό του. Η καταγωγή της Ξανθίππης εικάζεται ότι είναι από καλή οικογένεια, τουλάχιστον καλύτερη από του συζύγου της,  διότι το πρώτο όνομα του γυιού της  Λαμπροκλή προέρχεται από την οικογένειά της ,σε αντίθεση με ότι γινόταν εκείνη την εποχή που το πρώτο όνομα αποδιδόταν από την οικογένεια του ανδρός. Αν δεν ισχύει αυτό, συμπεραίνουμε ότι η δυναμικότητά της ήταν αρκετή ώστε να πετύχει κάτι τέτοιο ή η υποχωρητικότητα του Σωκράτη φλερτάρει με την αδιαφορία.

 Ο Σωκράτης  για την γκρίνια που υποβαλλόταν καθημερινά από την Ξανθίππη έλεγε «ότι ήθελε να εξασκήσει την υπομονή του». Ακόμη όμως και αν η επιλογή του Σωκράτη είχε σαν απώτερο σκοπό την τεκνοποιία –πράγμα πολύ πιθανό- λόγω και το προχωρημένου της ηλικίας του, η επιλογή  της Ξανθίππης, ως συζύγου ενός ανθρώπου που οι στοχασμοί του διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της μορφής της νεώτερης φιλοσοφίας  όπως ο Χέγκελ, ο Μονταίνιος, ο Κιργκέρωφ και ο Νίτσε  την καθιστούν μια προσωπικότητα με τρομερό ενδιαφέρον…

Ο Σωκράτης δήλωνε δάσκαλος χωρίς σχολείο, φιλόσοφος χωρίς ο ίδιος να έχει γράψει ποτέ τίποτα. Ότι γνωρίζουμε είναι από αυτά που έγραψαν μαθητές του και οι μεταγενέστεροι από αυτόν. Ήταν μια περίπτωση ιδιάζοντος  ανθρώπου ακόμα και για τα δεδομένα της εποχής του. Άνθρωπος με ισχυρή προσωπικότητα με πολλούς φίλους και εχθρούς ήταν άραγε μόνο  αυτά αρκετά για να ακολουθήσει η Ξανθίππη τον Σωκράτη και να παραμείνει μαζί του μέχρι το τέλος?

Ο Πλάτων (Θεαίτητος 143e) και ο Ξενοφών (Συμπόσιον ΙΙ 19, V 5-7) σκιαγραφούν  την μορφή του Σωκράτη  ως σιληνό. Πλακουτσωτή μύτη, γουρλωτά μάτια, μεγάλη κοιλιά, σαρκώδη χείλια με λίγα λόγια δεν βλεπόταν…. Επιπλέον όχι μόνο δεν φρόντιζε να καλύψει την ασχήμια του αλλά περπατούσε ξυπόλυτος  (4)  και φορούσε  χειμώνα-καλοκαίρι το ίδιο πανωφόρι .(5) Επίσης τα χαρακτηριστικά που του αποδίδουν άλλοι σύγχρονοι κωμωδιογράφοι πλην του Αριστοφάνη (Αμειψία, Τηλεκλείδη, Καλλία και Εύπολη) είναι φλυαρία, πενία και πείνα. Μάλιστα ο Σωκράτης παρουσιάζεται έτοιμος να κλέψει για να χορτάσει! «Η ευδαιμονία των αυτάρκων εστί» υποστήριζε «οι φαύλοι ζουν για να τρων και να πίνουν, αλλά οι αγαθοί τρώγουν και πίνουν για να ζουν». Η Σωκράτης του Ξενοφώντα ξεπερνούσε σε εγκράτεια όλους τους ανθρώπους είτε επρόκειτο για ερωτικές  (αδικημένη και σε αυτό η Ξανθίππη) είτε για γαστρονομικές απολαύσεις. Είχε περιορίσει τις ανάγκες του σε τέτοιο βαθμό  που ακόμη και τα περιουσιακά του στοιχεία – τα ελάχιστα,  του έφταναν με το παραπάνω.  Η υποχρεωτική εγκράτεια που επέβαλε ο Σωκράτης στην οικογένειά του ήταν αρκετή από μόνη της ώστε να δικαιολογείται η γκρίνια της Ξανθίππης?

 Όλα αυτά που του απέδιδαν οι σύγχρονοί του, του εξασφάλιζαν εξαιρετική φήμη και προβολή. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τον Αριστοφάνη στην κωμωδία του «Νεφέλες» να εξαπολύσει μύδρους εναντίον του! Τον παρουσιάζει εσωστρεφή καθηγητή προσηλωμένο στις φιλοσοφικές έρευνες του. Ο Πλάτων και ο Ξενοφών τον παρουσιάζουν να περνά τις περισσότερες ώρες του σε δημόσιους χώρους  χωρίς μαθητές αλλά με «συντρόφους». Ωιμέ Ξανθίππη!! Υπόψη ότι οι «Νεφέλες» γράφτηκαν όσο ήταν εν ζωή ο Σωκράτης , όταν ακόμη ο Πλάτων και ο Ξενοφών ήταν μικρά παιδιά. Αυτό σημαίνει ότι την διαπόμπευση από τον Αριστοφάνη  δεν την «λούστηκε»  μόνος του ο Σωκράτης αλλά τις παρενέργειές της  τις είχε υποστεί και η σύζυγος. Άγνωστο αν η Ξανθίππη είχε πάει στο θέατρο να παρακολουθήσει την παράσταση. Είναι σίγουρο όμως ότι όλοι θα  έδειχναν τον Σωκράτη  με το δάχτυλο στην Αγορά την επόμενη ημέρα. Τον παρηγορούσαν ή τον ρωτούσαν ποια θα ήταν η αντίδρασή του? Πως σκεφτόταν  η Ξανθίππη ύστερα απ΄όλα αυτά? Δεν ήταν και λίγο ο διασυρμός του συντρόφου της στο μεγαλύτερο θεατρικό γεγονός  της πόλης.

Η «Λυσιστράτη » του Αριστοφάνη παρουσιάστηκε το 411 πχ δώδεκα χρόνια πριν την καταδίκη του Σωκράτη. Η φαλλοκρατική συμπεριφορά των ανδρών και η προσήλωση στις «αρχαίες αρετές»  ήταν εις γνώση της Ξανθίππης. Μπορεί να μην αφορούσε το θέμα αυτήν την φορά τον σύζυγό της, είναι ενδεικτικό όμως της άποψης που είχαν οι γυναίκες της εποχής για τους συζύγους τους και είμαι σίγουρη ότι είδε την κωμωδία και την απόλαυσε! Ίσως και να συγχωρούσε τον Αριστοφάνη για όσα είπε για τον Σωκράτη…

Υπήρχε μια παράδοση ότι ο Σωκράτης ήταν δίγαμος. Αν αληθεύει τότε μάλλον η Ξανθίππη είχε δίκαιο να γινόταν έξω φρενών μαζί του. Συγκεχυμένη και ύποπτη περιπατητικής προέλευσης η διάδοση, ότι η Σωκράτης ήταν παντρεμένος και με την Μυρτώ εγγονή του Αριστείδη του Δίκαιου. Όλα αυτά τα αναφέρει ο Αριστοτέλης  στο σύγγραμμά του «Περί ευγενείας»  ο οποίος σε αντίθεση με πολλούς σωκρατικούς δεν ήταν θαυμαστής του άνευ όρων. Στην συνέχεια  τον ακολούθησαν και άλλοι…. όπως  ο μαθητής του ο Αριστόξενος ο Ταραντίνος  συνεχίζοντας την κριτική του δασκάλου του, αμαυρώνει την φήμη του διασημότερου σοφού  στο έργο του «Σωκράτους βίος»  περιγράφοντάς τον   ως  χολερικό πλάσμα, αμόρφωτο, χυδαίο και άσωτο! Κακίες…

Ο Αριστοτέλης κατηγορεί  τον Σωκράτη ότι δεν τα κατάφερε καλύτερα από αυτούς που επέκρινε (Περικλή Θεμιστοκλή και Αριστείδη) στην παιδεία των γιών του. Ο πλατωνικός Σωκράτης είχε επικρίνει τους πολιτικούς της εποχής του, οι οποίοι αν και φημίζονταν για την αρετή τους, δεν μπόρεσαν να την μεταδώσουν στα παιδιά τους… Άρα και σαν πατέρας,  εφόσον δέχθηκε αρνητική κριτική,  πιθανότατα να υπήρχαν κάποια ψήγματα αλήθειας. Η Ξανθίππη μέσα σε όλο αυτό το περιβάλλον φαντάζει μία μόνη γυναίκα που κάνει υπεράνθρωπες προσπάθειες να συνετίσει τον σύζυγό της και να τον κάνει ένα φυσιολογικό σύζυγο, έναν με μια κανονική  δουλειά,  που δεν  προκαλεί, έναν πατέρα αγοριών που γυρνάει στο σπίτι και ασχολείται με την ανατροφή  τους. Ευτυχώς  για εμάς απέτυχε στο να τον αναμορφώσει αν και θα έδινε πολύ μεγάλη χαρά, αν το κατάφερνε, έστω και ελάχιστα στους σύγχρονους της! 
Όπως και να έχει, συμπεραίνουμε ότι ο Σωκράτης ελάχιστα ασχολιόταν με τα της εστίας του, ήταν στο δικό του κόσμο και η Ξανθίππη καρτερικά υπόμενε τις ιδιορρυθμίες του και τον τρόπο ζωής που αυτός επέβαλλε. Η Ξανθίππη είναι  σίγουρο ότι τον έβλεπε πολύ λίγο, ο Σωκράτης ήταν απορροφημένος με τα ζητήματα της πόλης  και δεν ξέρουμε αν ήταν αρκετά γι αυτήν το όνομα, η φήμη, τα παιδιά για να αισθανθεί τυχερή. Η αδιατάρακτη ψυχική του διάθεση  το γεγονός ότι αυτή θύμωνε, αλλά αυτός ποτέ,  εικάζουμε ότι θα την έκαναν να αναρωτιέται αν τελικά είχε παντρευτεί  έναν κανονικό άνθρωπο…

Σκεφτείτε να ζείτε με έναν άνθρωπο ο οποίος προφασίζεται άγνοια όχι για όλα τα θέματα αλλά γι αυτά που δεν μπορεί  (δεν θέλει?) κανείς να δώσει απαντήσεις,  εφόσον ομολογεί ότι δεν ξέρει… να σου σπάζει  τα νεύρα? Αν μετέφερε την «σωκρατική ειρωνεία» και μέσα στο σπίτι του η Ξανθίππη θα είχε μείνει γνωστή στην ιστορία ως συζυγοκτόνος! Σκεφτείτε αν για οτιδήποτε τον ρωτούσε μετέφερε την επιχειρηματολογική διαδικασία στο πλαίσιο της διαλεκτικής συνομιλίας που εφήρμοζε στην αγορά…  Οποιαδήποτε να ήταν  στην θέση της,  θα έκανε τουλάχιστον χαρακίρι! Αν προσθέσουμε και τον τίτλο του Πλάτωνα  ως   καλοπροαίρετου «μαιευτή ψυχών»  τότε θα υποθέσουμε ότι η Ξανθίππη πρέπει να  «ξεγέννησε» πολλές φορές μαζί του προσπαθώντας να ανακαλύψει τις γνώσεις που έκρυβε μέσα της! Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να ζεις με κάποιον ο οποίος συνεχώς φροντίζει να σου υποδεικνύει την άγνοιά σου. Γκάζωνε λοιπόν στην γκρίνια η Ξανθίππη και  ο ατάραχος Σωκράτης την σύγκρινε με τα ατίθασα άλογα. «Όπως εκείνοι, αν τα δαμάσουν, δεν έχουν πρόβλημα με τα υπόλοιπα, έτσι και εγώ ζώντας με την Ξανθίππη θα μάθω να συμπεριφέρομαι στους άλλους ανθρώπους» έλεγε. Δεν ξέρω τι άλλες επιλογές είχε η Ξανθίππη αλλά σίγουρα έπαιρνε την ζωή στα χέρια της! «Όταν κάποτε στην αγορά του έβγαλε το ρούχο-άγνωστο τι είχε προηγηθεί-  οι γνωστοί του στην Αγορά  τον συμβούλευσαν να τη χτυπήσει» Μα υπήρχε ποτέ τέτοια περίπτωση? «Μα το Δία, για να γρονθοκοπιόμαστε εμείς και σεις να λέτε μπράβο Σω¬κράτη, μπράβο Ξανθίππη;» αναφώνησε ο γυμνός Σωκράτης!

Πολλά βράδια ο Σωκράτης δεν πήγαινε σπίτι του..Η Ασπασία που όλοι την θυμούνται για την ρητορική της δεινότητα, την ομορφιά της και την μόρφωσή της , διατηρούσε ένα από καλύτερα σαλόνια της εποχής. Βλέπετε όταν γράφετε η ιστορία  η υστεροφημία μας μπορεί να πιαστεί από ένα τόσο δα πραγματάκι. Έτσι η Ασπασία οφείλει την καλή της φήμη στην προσωπικότητά της και  στον Περικλή, ο οποίος δεν δίστασε να χωρίσει την σύζυγό του και να συζήσει μαζί της. Λίγοι γνωρίζουν ότι υπήρξε εταίρα και διατηρούσε οίκο ανοχής. Στο δικό της λοιπόν σπίτι  σύχναζε και ο Σωκράτης  ως σύμβουλος του Περικλή αλλά και ο Πρωταγόρας, ο ομορφονιός Αλκιβιάδης  και πολλοί άλλοι γνωστοί της εποχής και τα συμπόσια στο σπίτι της ήταν γνωστά και φημισμένα!  Πόσο ήσυχη θα πρέπει να άφηνε  την Ξανθίππη όταν γνώριζε ότι ο σύζυγός της ασκούσε γοητεία σε πολυάριθμους νεαρούς  μόνο και μόνο επειδή τους προκαλούσε σύγχυση με τις ερωτήσεις του και τους υποχρέωνε να αυτοαμφισβητηθούν…. 
Ήταν γητευτής ο άνδρας της που γύρω του μαζεύονταν σαν μελίσσια οι νέοι γιατί μιλούσε στην ψυχή τους. Ανάμεσα τους και ο  πλούσιος κληρονόμος και συγγενής του Περικλή Αλκιβιάδης .  Η στιχομυθία που σώζεται από τον Λαέρτη μεταξύ του Αλκιβιάδη και του Σωκράτη για την Ξανθίππη και την γκρίνια της είναι η εξής. «Την έχω συνηθίσει σαν να ακούω συνέχεια τροχαλίες. Εσύ ανέχεσαι τη φασαρία που κάνουν οι χήνες;» τον ρωτάει ο Σωκράτης. «Ναι, αλλά μου γεννούν αυγά και πουλάκια» απαντά ο Αλκιβιάδης. Και ο Σωκράτης  τον αποστομώνει «Και μένα η Ξανθίππη μου γεννά παι¬διά»! Ο Αλκιβιάδης υπήρξε ένα σκοτεινό πρόσωπο στην ιστορία. Η Ξανθίππη σίγουρα δεν τον χώνευε και η ιστορία την δικαίωσε. Ο Αλκιβιάδης δεν είναι με τους σημερινούς όρους ένα συμπαθητικό πρόσωπο .Ενεχόταν σε μια υπόθεση βλασφημίας, ενός ευνουχισμού των ερμαικών στηλών που θεωρούνταν οι κατεξοχήν θεματοφύλακες της θρησκείας. Πέρασε στο στρατόπεδο των Σπαρτιατών και  μάλιστα λέγεται ότι τους συμβούλευσε με ποιο τρόπο θα νικούσαν του Αθηναίους! Ήταν έμμεσα ο υπεύθυνος για την καταστρεπτική ήττα στους Αιγός Ποταμούς που σφράγισε και το τέλος της Αθηναικής ηγεμονίας! Αυτό που συνέδεε τον Αλκιβιάδη με τον Σωκράτη σίγουρα προβλημάτιζε την Ξανθίππη!

Ο Αλκιβιάδης στην ιστορία έμεινε, παρά τις αξιέπαινες προσπάθειες μερικών ιστορικών,  ότι διέπραξε την πιο εντυπωσιακή περίπτωση προδοσίας  και ατιμίας στην ιστορία της αρχαιότητας. Θα τον λέγαμε σήμερα έναν κομψευόμενο τυχοδιώκτη που θα σουλάτσαρε επιδεικτικά με το καμπριολέ αυτοκίνητό του στους δρόμους της παραλιακής… Η εμμονή του Σωκράτη συνεχώς να τον υπερασπίζεται και να τον δικαιολογεί ήταν σκανδαλιστική έως ύποπτη! Πως ήταν  δυνατόν ο εγκρατής Σωκράτης να ερωτεύθηκε τέτοιον άνθρωπο με τόσο επιδεικτική συμπεριφορά.. Η Ξανθίππη πως αντιμετώπισε την ερωτική απογοήτευση του συζύγου της που του προκάλεσε ο μεγαλύτερος προδότης της εποχής  του και μαθητής του? Η ταπείνωση, η οδύνη του ερωτευμένου πόσο επηρέασε την Ξανθίππη?  Το μίσος που συμπεραίνει  ο Gerald Messadie’ (6)  ότι είχε για τον Αλκιβιάδη ο Σωκράτης, την Ξανθίππη δεν την πείραζε τόσο, όσο η αγάπη που έκρυβε  ο σύζυγός της γι αυτόν.

Η πόλη των Αθηνών βρισκόταν συνεχώς σε πόλεμο. Το μίσος μεταξύ των ολιγαρχικών και δημοκρατικών ταλαιπωρούσε την πόλη. Οι Αθηναίοι υπήρξαν αγνώμονες σε πολλούς που σήμερα τιμούμε φιλοσόφους Αναξαγόρα και Πρωταγόρα, υποχρέωσε τον Θουκυδίδη και Ξενοφώντα να φύγουν, καθαίρεσε τον Περικλή για να τον ανακαλέσει μετά και να τον χρήσει στρατηγό, έδιωξε  τον Φειδία που τόσο συνεισέφερε στο μεγαλείο της Ακρόπολης, καταδίκασε σε θάνατο τον Σωκράτη. Οδυνηρό χτύπημα για οποιαδήποτε γυναίκα, ακόμα και για την σκληρή Ξανθίππη!

Όταν ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θάνατο με την κατηγορία ότι διέφθειρε τους νέους μπορούμε να φανταστούμε την απόγνωση της! Η αλήθεια  μπορεί να κρυβόταν στο γεγονός ότι σχετιζόταν με όλους τους εχθρούς της δημοκρατίας από τον Αλκιβιάδη μέχρι τον Κριτία (ουσιαστικός ηγέτης των τριάντα τυράννων, κατηγορήθηκε για ανηλεή εξόντωση των δημοκρατικών) οι οποίοι δεν δίσταζαν να ισχυριστούν ότι η διδασκαλία του ήταν αναμφίβολα επιβλαβής-δεν του συγχώρεσαν ποτέ τον δημόσιο εξευτελισμό τους-. Κατ΄ουσία όμως η επίσημη κατηγορία  του «διαφθορέα»  θα πρέπει να αναστάτωσε την Ξανθίππη καθώς και τα παιδιά του, τα οποία γνωρίζοντας τον δρόμο της αναζήτησης της σοφίας από τον πατέρα τους ακολούθησαν διαφορετική πορεία απ΄αυτόν, κατ΄άλλους πιο φυσιολογική. Ο Σωκράτης ήταν αφοσιωμένος στην Αθήνα την πόλη του, στους μαθητές του. Η Ξανθίππη δεν θα μπορούσε ποτέ να ξεπεράσει ότι αυτή και τα παιδιά της έρχονταν σε δεύτερη μοίρα στην ζωή του!

Ο Σωκράτης στρεφόταν εναντίον τόσων  πραγμάτων… σταματημό δεν είχε… Θαρραλέος, δεν δίσταζε να αντιταχθεί στην εξουσία όταν το θεωρούσε αναγκαίο και μάλιστα κινδύνεψε να χάσει την ζωή του όταν αρνήθηκε να συλλάβει έναν από τους αντίπαλους των τριάντα τυράννων, ευτυχώς που ανετράπη η τυραννία σύντομα! Αγύριστο κεφάλι, δεν ήθελε να φύγει από την Αθήνα, τότε  που όλοι ήταν εχθρικοί εναντίον του, όπως ο Πρωταγόρας. Ακόμη και όταν οι δικαστές του πρότειναν  δίκαιη ποινή  - χρηματική - υπήρξε προκλητικός –δήλωσε ότι έπρεπε να έχει την ύψιστη τιμή να σιτίζεται στο «Πρυτανείο» για το υπόλοιπο της ζωής του, προκαλώντας ουσιαστικά  μόνος του την θανατική του ποινή! Εξόργισε τους δικαστές και τους  εξώθησε στη θανατική ποινή με κώνειο μη υπολογίζοντας, ότι έχει οικογένεια και σύζυγο..Πως να αισθάνθηκε άραγε η Ξανθίππη όταν ο άνδρας της επέλεξε να πεθάνει ενώ μπορούσε να είχε σωθεί? Τι μπορεί να σκεφτόταν σε μια ουσιαστικά αυτοκτονία του συζύγου της… και πως σκεφτόταν να αντιμετωπίσει την επόμενη μέρα?

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
 
Η  Ξανθίππη  είχε ισχυρό χαρακτήρα για να παντρευτεί ένα από τα πιο οξυδερκή πνεύματα όλων των εποχών. Υπήρξε   αντάξια των περιστάσεων  και είχε την πνευματική καλλιέργεια  να αντιμετωπίσει  όλα τα ζητήματα της καθημερινής ζωής μαζί με τον Σωκράτη. Σε μια  πόλη με προστάτιδα τη θεά  Αθηνά και με τις γυναίκες να διαδραματίζουν ελάχιστο ρόλο στα πολιτικά πράγματα, η Ξανθίππη  στάθηκε σοφή απέναντι στην διαπόμπευση και χλευασμό του άνδρα της, σωστή μητέρα στα παιδιά της, δυναμική και δυνατή. Δεν είχε να κάνει με έναν εύκολο σύζυγο, ουσιαστικά είχε να κάνει με έναν μοναδικό Σωκράτη! Ο τρόπος που ταξίδεψε στην ζωή της ήταν κάρο πάνω σε χωματόδρομο όλο λακούβες και ο μύθος που την ακολούθησε στους αιώνες δεν της έδειξε –δυστυχώς λανθασμένα- καμία επιείκεια .

ΞΑΝΘΙΠΠΗ ΓΚΛΑΒΟΠΟΥΛΟΥ

Η εικόνα προέρχεται www.xanthippi.gr 

Xanthippe dousing Socrates
Η Ξανθίππη τυραννικά κάνει ντούζ τον Σωκράτη
Reyer van Blommendael c. 1655,
Oil on canvas, 210 x 198 cm Musee des Beaux-Arts, Strasbourg

(1) Richard Armour Αμερικανός εκπαιδευτικός 1906-1989
(2)http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:0fm_2cO6H7AJ:kalyterotera.blogspot.com/2010/10/blog-post_9971.html+%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%82+%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BA%CE%B5%CF%82+%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD+%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1&cd=2&hl=el&ct=clnk&gl=gr&client=firefox-a&source=www.google.gr  Μισογύνηδες  οι Αρχαίοι Έλληνες της Μαίρης Παπαγιαννίδου
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Wj9qWO88AR0J:www.sakketosaggelos.gr/Article/224/+%CE%9E%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CE%AF%CF%80%CF%80%CE%B7&cd=20&hl=el&ct=clnk&gl=gr&client=firefox-a&source=www.google.gr
Από την Ξανθίππη του Σωκράτους στην Αγία Ξανθίππη
(3)Διογένης Λαέρτιος (ΙΙ  33) και τα πολυάριθμα ανέκδοτα που έχουν συλλεγεί από τον G.Giannantoni
(4)Αριστοφάνης «Νεφέλαι» 103, 363 – Πλάτων  «Συμπόσιον» 173b, 174a, 220b.
(5)Ξενοφών «Απομνημονεύματα» Ι 6,2.
(6)Gerald Messadie «Ξανθίππη η σύντροφος του Σωκράτη » εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ
«Σωκράτης»  μτφ έργο του Louis-Andre’ Dorion  εκδόσεις ΒΗΜΑ
«Αλκιβιάδης» μτφ έργο  της Jacqueline de Romilly  εκδόσεις  ΑΣΤΥ

8 σχόλια (κλικ για να δείτε ή να προσθέστε):

KALLIOPH said...

Απολαυστικο !! ,
περα απο ακρως ενημερωτικο !!
Ευγε Ξανθιππη !!
( χαιρετισματα στον Σωκρατη !!)

Anonymous said...

Excellent writing, Xanthippi! Fun to read and learned a lot from it.

My conclusion about Xanthippi is that she was a very smart and patient woman to put up with all the idiosynchracies of Sokratis. I think she practiced to perfection the following saying:

"For a happy marriage, a woman has to understand her husband a lot but love him a little."

Fani from Boston

ναυτιλος said...

ανταξια η πραγματεία απο τη συγχρονη Ξανθιππη!!

Anonymous said...

Ξανθίππη κάτι που ίσως το γνωρίζεις η Ξανθίππη έμεινε κοντά στον Σωκράτη μέχρι την τελευταία του στιγμή, πιστή και αφοσιωμένη!..
Σαφώς είναι πολύ ενημερωτικά και χρήσιμα όσα περιγράφεις!..
Εύγε!..

Anonymous said...

Όποιος είναι παντρεμένος ξέρει, έτσι είναι οι γυναίκες, στην καλή τους πλευρά.

Anonymous said...

..πολύ ωραίο κείμενο αλλά υπάρχει στο τέλος ενα λάθος που η διόρθωση του είναι αναγκαία και πρέπει να αποσαφηνισθεί.. Ο Σωκράτης ΔΕΝ "επέλεξε να πεθάνει"!! Οι δικαστές λόγω της "θρασύτητας" του..επέλεξαν να τον θανατώσουν!! Εκείνος απλά απ' την αρχή της Ζωής του το μόνο που επέλεξε ήταν:Nα αφιερωθεί στην ΑΛΗΘΕΙΑ και την έκφραση της σε όλο του το Βίο..και αυτό έπραξε!!

Ξανθίππης said...

Όταν ο Σωκράτης αρνήθηκε να "φύγει" απο την Αθήνα παρά την προτροπή των μαθητών του και υπερμάχων του ουσιαστικά επέλεξε να δικαστεί.

Όταν κατά την διάρκεια της "δίκης" του έδειξε υπεροψία και ασέβεια αρνούμενος την χρηματική ποινή επέλεξε ο ίδιος - αν και είχε διεξόδους αποφυγής του μοιραίου- τον θάνατο.

Επι της ουσίας, έμεινε πιστός στις αρχές του σπάνιο ήθος ανδρός για όλες τις εποχές.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΙΟΥΜΑΣ said...

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΔΙΚΙΟ ΞΑΝΘΙΠΗ. ΕΤΣΙ ΕΞΗΓΟΥΝΤΑΙ ΠΟΛΛΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΖΩΗ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΔΕ ΛΕΓΕΤΑΙ ΞΑΝΘΙΠΗ ΑΛΛΑ ΗΛΙΑΝΑ !!!!!!! :)

Post a Comment

γραψτε εδω το σχόλιό σας