Tuesday, October 16, 2012

"Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου" σχολιάζοντας την παράσταση με την Νένα Μεντή από την Ξανθίππη

Η θεατρική παράσταση είναι βασισμένη στο βιβλίο της Ρέας Μανέλη "Η γιαγιά μου η Ευτυχία". "‘Ενας αετός χωρίς φτερά", "μια γυναίκα που πήρε από τη νιότη χρώματα  κι απ΄την αγάπη νήμα", "ένα αλάνι διαλεχτό παιδί μέσα στην πιάτσα", που γνώρισε τις "δυο πόρτες της ζωής" και έγραψε για "όνειρα απατηλά",  "περασμένες αγάπες", φτώχεια, ξεριζωμό.

Μέσα από την παράσταση συνειδητοποιείς ότι το δάκρυ της Ευτυχίας  πήραμε και το κάναμε συντροφιά όλοι μας. Η ιστορία  του λαικού τραγουδιού στα χρόνια τα δύσκολα, της εποχής των μπουλουκιών και του ρεμπέτικου τότε που η φτώχεια έδινε έναυσμα για δημιουργία και ο πόνος για τέχνη πάνω σε χαρτί και μπουζούκι. Μέσα  από την αντισυμβατική ζωή της η στιχουργός Ευτυχία τροφοδότησε την δική μας με αριστουργηματικά τραγούδια που μερικά από αυτά ακούμε από προσεκτική  επιλογή της Ελεάνας Βραχάλη στο θεατρικό έργο.

Η αφηγηματική αριστοτεχνία της Μεντή αποκαλύπτει τον καλύτερο θεατρικό ρόλο της μέχρι σήμερα. Αφιερώνεται στην παρουσίασή της ηρωίδας της με τρόπο, όσο πρέπει ρεαλιστικό, αποφεύγοντας τις συγκινησιακές υπερβολές. Δίνει το στίγμα της μαγκιόρας γυναίκας με επιτυχία, παίρνοντας πάνω της το βάρος της παράστασης που τα σκηνικά, η όλη επιμέλεια περνούν σε δεύτερη γραμμή εσκεμμένα, σχεδόν αόρατα,  προκειμένου να δώσουν φως και δύναμη  στη φωνή της.  Σκοτεινή  σκηνή όπως σκοτεινή ήταν και η Ευτυχία. Τι παράλογο να έχεις ένα τέτοιο όνομα που δεν μπόρεσε να ξορκίσει ευεργετικά  τις εναλλαγές μιας ζωής? 

Στο έργο η Ευτυχία μιλάει με επτά πρόσωπα την Μαρίκα Κοτοπούλη, τον Γιώργο τον άντρα της, τον Τσιτσάνη, τον Χιώτη, την Ρέα την εγγονή της και την Μαριόγκα τη μητέρα της. Γυναικείες  κουβέντες, με μυαλό μιας γυναίκας που δεν βλέπει τόσο καλά την καθημερινότητά της όσο την σκέφτεται και την εκφράζεται. Τις τραγωδίες της ζωής της, τής έκανε  ποιήματα και η εμπειρία που δεν ήρθε ποτέ, μελοποιήθηκε και έγινε τραγούδι από συνθέτες όπως ο Τσιτσάνης, Χιώτης, Καζαντζίδης, Χατζιδάκης, Καλδάρας, Ζαμπέτας και άλλους που έχτισαν φήμη. Ερμηνεύτηκαν  από τους πιο αξιόλογους τραγουδιστές που γνώρισε η χώρα μας και που σιγοψιθυρίσαμε όλοι μας, μα όλοι. Αντιλαλούνε τα βουνά ..Το συνταρακτικό είναι ότι τα τραγούδια στο έργο είναι «δεμένα» με την αιτία της έμπνευσης και ακόμη πιο ελκυστικό είναι ότι η εγγονή, σαν προσωπική μάρτυρας, δίνει την σφραγίδα της αληθοφανούς συνάφειας.

Η Ευτυχία γεννημένη στο Αιδίνι της Μικράς Ασίας το 1893 ήρθε μαζί με τους άλλους ξεριζωμένους στην πατρίδα. Σταδιοδρόμησε σαν ηθοποιός, δασκάλα και ποιήτρια αλλά έγινε γνωστή ως η πιο σπουδαία λαική στιχουργός. Έζησε μια πολυτάραχη ζωή που τελείωσε το 1972. Η υπόληψη λίγο την απασχόλησε, η φήμη ήρθε χωρίς να το επιδιώξει. Δεν ενδιαφέρθηκε για  αναγνώριση του έργου της, έδινε στίχους δεξιά και αριστερά πολλές φορές χωρίς να κατοχυρώνει το όνομά της για είσπραξη δικαιωμάτων και όλα αυτά που ζητάμε από τον Θεό.

Φεύγεις «γεμάτος» από την παράσταση που καταχειροκροτείται για δεύτερη χρονιά από όρθιους θεατές στο τέλος. Είναι το δέος που νοιώθεις ότι «εκείνο και το άλλο» τραγούδι ανήκαν σε έναν άνθρωπο.. επιφωνήματα θαυμασμού στο άκουσμα των τραγουδιών, ίσως και έκπληξης, ότι πίσω από τις τεράστιες επιτυχίες που μπήκαν στις καρδιές μας κρύβεται μια ζωή βασανισμένη.

Αν ζούσε η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου και έβλεπε την τιμή που της αποδίδουν πιθανότατα να αναρωτιόταν γιατί.
Είναι  παρήγορο  να βλέπεις τα επαναλαμβανόμενα πάθη να γίνονται από τόσους χαρισματικούς ανθρώπους.

κείμενο-σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας, σκηνικά-κοστούμια: Αναστασία Αρσένη, φωτισμοί: Ανδρέας Μπέλλης, επιλογή τραγουδιών: Ελεάνα Βραχάλη, μουσική επένδυση: Γιάννης Χριστοδουλόπουλος